Xe Citroën La Dalat

Một chiếc xe La Dalat được trưng bầy ở Vương quốc Bỉ.

Sau Đệ Nhị Thế Chiến, để đáp ứng nhu cầu về phương tiện di chuyễn của dân Pháp đương thời, hảng chế tạo xe Citroën đã tung ra thị trường chiếc xe 2CV, từ dạng chiếc xe nầy, Citroën đã thành công trong việc sản xuất một chiếc xe rẻ tiền, bền bỉ, bảo trì và sửa chửa dễ dàng, thực dụng cho dân chúng thời hậu chiến. Tiếp đến là loại xe Citroën Dyane 6 và Méhari sản xuất cuối thập niên 50 và đầu thập niên 60. Xe Citroën La Dalat sản xuất ở Việt Nam là loại xe dựa trên kiểu Citroën Méhari.

Nằm trong kế hoạch hợp tác kỹ thuật của Citroën về cơ khí ô-tô và những quốc gia có ý định sản xuất phương tiện giao thông nội địa, còn được Citroën gọi là kế hoạch hợp tác FAF (Facile À Fabriquer, Facile À Financer = Dễ sản xuất, Dễ trả tiền).

Một chiếc xe La Dalat tại Vương quốc Bỉ.

Sơ lược nguồn gốc

Hảng xe Citroën đã thiết lập một cơ xưởng ở Đông Dương vào năm 1936, trụ sở lúc đầu đặt tại góc đường Lê Lợi - Nguyễn Huệ hiện nay đã trở thành Caféteria Rex ở Sài Gòn. Dưới thời VNCH được dời đi và đổi tên thành Công Ty Xe Hơi Citroën, sau là Công Ty Xe Hơi Saigon.

Trụ sở Công Ty Xe Hơi Saigon (viết theo kiểu đọc tây phương: Saigon Xe Hơi Công Ty).

Dân cư ở miền Nam đã quen dùng các sản phẩm của Pháp từ thời đô-hộ nên các loại xe ô-tô thường là các loại xe xuất xứ từ Âu châu, mãi đến giữa thập niên 60 với việc nhập cảng ồ ạt các loại xe gắn máy 2 bánh: Honda, Suzuki, Yamaha, Kawasaki, Bridgestone… Loại xe ô-tô Nhật Bản cũng chen chân vào thị trường Việt Nam: Toyota, Mazda, Mitsubishi, Nissan, Daihatsu… Xe do Pháp chế tạo đã không còn sức thu hút người tiêu thụ ngoại trừ chiếc Citroën 2CV - Hảng Citroën quyết định tung ra thị trường một loại xe thực dụng và rẻ tiền, loại xe mà các công ty sản xuất xe Nhật Bản không thể cạnh tranh được.

Một quảng cáo của công ty Xe Hơi Citroën tại Sài Gòn.

Dựa trên mẩu mã của chiếc Méhari và chiếc Babybrousse rất thành công ở các thuộc địa cũ, Citroën nhập cảng vào Việt Nam những cơ-phận chính như bộ phận máy, tay lái, bộ nhún, bộ thắng,v.v. còn lại như đèn, kén báo hiệu, ghế nệm, dàn đồng đóng bằng tôn, mui xe bằng lá thép uốn hoặc vải, v.v. được chế tạo tại Việt Nam.

 Lúc tung ra thị trường vào năm 1970, tỷ lệ cơ phận nhập cảng so với cơ phận nội địa là 75/25 cho đến năm cuối cùng khi hảng Citroën đóng cửa vào năm 1975 là 60/40. Có tất cả là 4 kiểu La Dalat : loại 4 chổ ngồi hoặc 2 chổ ngồi với thùng chở hàng.

Một xe La Dalat trên đường phố Sài Gòn trước 1975.

Vài chi tiết kỹ thuật

Động cơ 4 thì, 602 phân khối, 2 xi-lanh đối ở 2 đầu nằm dẹp (flat twin), hộp số gồm 4 số tay, chuyền động ở trục bánh trước. Dài 3,5 mét, rộng 1,53 mét, cao 1,54 mét. Nặng khoảng từ 480 đến 590 kí-lô tùy theo kiểu.

Một xe La Dalat được tân trang tại Sài Gòn hiện nay.

Nhận xét

Xe La Dalat đánh đúng vào nhu cầu của dân lao động Việt Nam : ít tốn xăng, dễ sửa chửa, cơ phận dễ thay thế và đặc biệt là các cơ phận như cánh cửa, kiếng xe, v.v. đều có thể "tự chế", dễ làm hơn các loại xe nhật và rẻ tiền. Các bộ phận rời được bán với giá phải chăng vì hoàn toàn được chế tạo tại Việt Nam.

Một xe La Dalat được tái chế và đăng rao bán trên một website tại Việt Nam.

Ước mơ của tôi lúc đó là Việt Nam sẽ chế tạo được xe ô-tô cho nước nhà, sẽ làm được xe La Dalat với 100% cơ-phận sản xuất trong nước, rồi từ đó phát triển ra các loại xe thực dụng hoàn toàn do người việt thiết kế, trước là đáp ứng nhu cầu vận chuyển trong nước sau là thị trường các nước láng giềng như Lào và Cam Bốt rồi đến các nước trong vùng Đông Nam Á, ước mơ đó đã sụp đổ theo Kế Hoạch Kinh Tế Hậu Chiến của VNCH vào năm 1975 khi miền Nam được giải phóng.

Ngày nay nhìn lại Sài Gòn với những chiếc xe Mercedes, BMW, Audi bóng lộn chạy trên đường phố - những chiếc xe mà biết đến bao giờ Việt Nam có thể sản xuất được - chen lẩn vào đó là những chiếc xe Nam Hàn cùng thời điểm với xe La Dalat: Huyndai và công ty con KIA mà nguyên thủy cũng là lắp ráp các loại xe Ford và dựa trên kỹ thuật của Mitsubishi, British Leyland... Daewoo mà trước kia chỉ chuyên lắp ráp các xe Toyota bán trong nội địa cùng các xe của General Motors; nhìn lại ngày nay, thấy ngậm ngùi về hình ảnh chiếc La Dalat đã chìm vào quên lãng!

Một xe La Dalat hiện nay tại Lào.

Anh em họ với La Dalat, một chiếc xe Citroën Pony sản xuất tại Hy Lạp.

Nguồn: website Passion-Citroën -  website Mua Bán Rẽ - website Citroënmania - Ivan Van Laningham - Saigon, la perle de l'Extrême Orient - Citroënët.